โน้ตสั้น: เจตนาคือกรรมจริงหรือไม่

ในภาษาละติน การกระทำที่แสดงออกมาภายนอกจะสะท้อนถึงเจตนาภายใน แต่กับมุมมองทางพุทธศาสนา เจตนาคือกรรม

สองแนวคิดเน้นต่างที่กัน คือ ในสุภาษิตละตินเน้นเรื่องการกระทำ โดยอ้างว่าการกระทำจะบอกถึงเจตนาที่มีอยู่จริง แต่ทางพุทธศาสนาเน้นเรื่องเจตนาก่อน ซึ่งในตัวคำกล่าวอ้าง ไม่ได้บอกว่าเจตนาชี้การกระทำภายนอก นั้นก็ดูเหมือนว่าการกระทำภายนอกจะเป็นอะไรก็ได้ แต่เจตนาจะเป็นองค์ประกอบหลักของกรรมชิ้นนั้น และจะบอกผลของกรรมนั้นด้วย

แต่ความสงสัยก็ยังมีอยู่ว่า การกระทำภายนอกที่มีเจตนาอีกอย่างหนึ่งที่ไม่สอดคล้องกับการกระทำ ท้ายที่สุดแล้วจะถือว่าไม่ใช่กรรม ไม่เกิดผลจริงหรือไม่ เช่น หากพระสงฆ์ถูกผู้ไม่ประสงค์ดีวางยาทำให้เกิดอาการหม้ามืดหลอน และเข้าใจผิดว่าเด็กทารกที่อยู่ในบริเวณนั้นเป็นลูกแตงกวา ทำให้เผลอหักคอเด็กไป เช่นนี้ เจตนาคือการหักแตงกวา แต่การกระทำภายนอกคือหักคอเด็ก หากเจตนาคือกรรม ก็ต้องตีความเหตุการณ์นี้ว่าเป็นกรรมของักแตงกวา ทำให้เกิดผลของการหักแตงกวา แต่ความจริงแล้วไม่ใช่เช่นนั้น ผลของเหตุการณ์นี้ไม่เหมือนกับการหักแตงกวา